Lỵ trực trùng - Shigellosis

– Nhiễm Shigella là tình trạng nhiễm khuẩn làm xuất hiện máu trong phân. Có 4 týp huyết thanh của Shigella: S. dysenteriae, S. sonnei, S. flexneri, S. boydii.
– S. dysenteriae type 1 (Sd1) là loại gây tổn thương niêm mạc ruột. Nó gây ảnh hưởng nguy hại và tỷ lệ tử vong có thể lên đến 10% . 
– Bệnh nhi dưới 5 tuổi, trẻ suy dinh dưỡng, trẻ sau khi bị sởi và người lớn trên 50 tuổi đều có nguy cơ tử vong cao.

Hình ảnh lâm sàng - Clinical features

– Tiêu chảy với phân màu đỏ có thể nhìn thấy bằng mắt thường có thể có sốt hoặc không.
– Thường đau bụng và hậu môn thường xuyên.
– Các dấu hiệu nguy hiểm của bệnh lý: Sốt cao trên 39 độ, mất nước nặng, co giật, rối loạn tri giác.
– Biến chứng ( thường xảy ra ở Sd1): Sốt cao co giật (febrile seizures 5 to 30%), sa trực tràng (3%), nhiễm trùng huyết , tắc ruột hay thủng ruột, hội chứng tán huyết do ure tăng mức độ nặng.

Cận lâm sàng- Laboratory
– Khẳng định lại nguyên nhân (cấy phân) and perform antibiotic sensitivity tests.
– Lưu ý kháng sinh đồ vì sự kháng thuốc thường xảy ra (dôi khi trong đợt điều trị).

Điều trị - Treatment

– Bệnh nhân với các dấu hiệu bệnh nặng hoặc có yếu tố nguy cơ phải nhập viện.
– Điều trị bệnh nhân ngoại trú khi không có yếu tố nguy cơ nặng với kháng sinh.

Trong trường hợp chống chỉ định hoặc kháng ciprofloxacin hoặc không cải thiện sau 48 giờ khi điều trị first line, có thể dùng:
azithromycin uống trong 5 ngày
Trẻ em: Ngày thứ nhất 12mg/kg; từ ngày 2-5: 6mg/kd/ngày.
Người lớn: Ngày 1 liều 500 mg, từ ngày 2-5 liều 250mg/ngày
hoặc
cefixime uống trong 5 ngày
Trẻ em: 8 mg/kg 1 lần trong ngày (liều cao nhất 400 mg /ngày)
Người lớn: 400 mg 1 lần trong ngày
Nếu không cải thiện sau 48 giờ đều trị second- line, điều trị  amoebiasis.^1,2

– Nếu có đau hoặc sốt:
paracetamol uống (see Pain, Chapter 1). Các thuốc làm giảm nhu động đều là chống chỉ định.

– Điều trị nâng đỡ:
• Chú ý dinh dưỡng 
+ 2500 kcal mỗi ngày trong thời gian nằm viện 
+ 1000 kcal mỗi ngày đối với trẻ điều trị ngoại trú 
• Cung cấp nước: Điều trị theo phác đồ của Tổ chức y tế thế giới
• Cung cấp kẽm cho trẻ < 5 tuổi.

– Không được dùng loperamide (Imodium).

– Chú ý các biến chứng: Sa trực tràng, nhiễm trùng máu (see Septic shock, Chapter 1), etc.

Tránh lây nhiễm Shigella 

– Cách ly bệnh nhi khi nhập viện; không đi học trong thời gian điều trị ngoại trú.
– Rửa tay thường xuyên.
– Lưu ý các dấu hiệu nặng hơn và lượng máu trong phân để xử lý kịp thời.

ThS. Bs. Lâm Xuân Thục Quyên dịch theo bài viết tại đường link

https://medicalguidelines.msf.org/viewport/CG/english/shigellosis-16689596.html#id-.ShigellosisvEnglish