Viêm tiểu phế quản - What Is Bronchiolitis?

Viêm tiểu phế quản (Bronchiolitis) là tình trạng viêm nhiễm ở phổi thường gặp ở trẻ nhủ nhi. Bệnh có thể gây ra các triệu chứng: Ho, khò khè, khó thở. Hầu hết các trường hợp đều điều trị tại nhà, tuy nhiên, một số nguyên nhân đặc biệt buộc trẻ phải nhập viện.

Bệnh xảy ra khi các ống dẫn khí nhỏ đến phổi gọi là bronchioles ( tiểu phế quản) bị viêm nhiễm. Điều này dẫn đến các tiểu phế quản bị nghẹt đàm và không có chỗ chứa không khí đến phổi khi hít vào cũng như thở ra.

Chúng thường xảy ra vào mùa đông và xuân ở trẻ nhỏ hơn 2 tuổi.

Triệu chứng - Symptoms

Khởi đầu, triệu chứng rất giống cảm cúm (cold), trẻ sẽ có các biểu hiện:

• Chảy mũi nước
• Ho
• Sốt
• Nghẹt mũi
• Ăn uống kém

Các triệu chứng có thể trở nên tồi tệ hơn trong những ngày kế tiếp (trẻ có thể thở nhanh). Khi bạn phát hiện các dấu hiệu được liệt kê dưới đây và trẻ khó thở, cần đến cơ sở y tế ngay:

• Khò khè (Wheezing )
• Thở nhanh ( trên 60 lần/ phút)
• Thở gắng sức và rên (labored breathing and grunting)
• Uống khó, thóp trũng, nôn ói.
• Một số dấu hiệu mất nước như: môi lưỡi khô, không có nước mắt.
• Lờ đờ (Sluggish)
• Ho liên tục không ngưng (Constant coughing)
• Cơn ngưng thở trên 15 giây.
• Môi, lưỡi, đầu chi bị tím.

Nguyên nhân- Causes

Viêm tiểu phế quản thường do virus gây ra, rất nhiều loại virus khác nhau nhưng thường là các chủng cúm (flu) và Adenovirus trong đó đặc biệt là nhóm respiratory syncytial virus ( RSV).

Sự bùng phát của loại virus này thường xảy ra vào mùa đông và hầu hết các trẻ bị bệnh trong khoảng 3 tuổi. Chúng có thể có những biểu hiện nhẹ, ngoài ra một số ít trường hợp có thể diễn tiến nặng, chúng có thể gây ra viêm tiểu phế quản- khó thở hoặc viêm phổi.

Dự phòng- Prevention

Viêm tiểu phế quản cũng là bệnh truyền nhiễm. Virus phát tán trong không khí dưới các dạng hạt từ chất xuất tiết vì thế chúng ta có thể bị nhiễm bệnh giống cách thức lây truyền của cúm.

Trong khi rất khó để ngăn chặn sự lây lan của virus, bạn có thể phòng ngừa bằng một số biện pháp:

• Giữ khoảng cách với những người đang bị bệnh.
• Thường xuyên thực hành rửa tay đúng cách.
• Khử khuẩn bề mặt, đồ chơi, các vật dụng mà trẻ thường tiếp xúc.
• Tránh khói thuốc.
• Chủng ngừa theo lịch, nhất là những mũi thuốc được khuyến cáo tiêm cho trẻ < 6 tháng.

Trẻ dưới hai tuổi có nguy cơ nhiễm RSV ( đặc biêt đối với trẻ sanh non, bệnh tim bẩm sinh hoặc các bệnh phổi mãn tính), nhóm trẻ này có thể được tiêm  palivizumab (Synagis)- đây là thuốc bảo vệ phổi tránh nhiễm RSV.

Chẩn đoán - Diagnosis

Bác sĩ hỏi bệnh sử, tiền sử ( kể cả tiền sử sử dụng thuốc), thăm khám lâm sàng.

Đối với bệnh lý này, rất ít trường hợp kiểm tra X- quang và xét nghiệm máu, tuy nhiên, trong trường hợp nặng và không rõ nguyên nhân, một số xét nghiệm sẽ được thực hiện:

• X quang ngưc (Chest X-ray): Xét nghiệm nhằm tìm ra dấu chứng viêm phổi.
• Xét nghiệm máu (Blood tests): Kiểm tra máu để đếm bạch cầu (the white blood cell count) -nhóm tế bào máu chống lại nhiễm trùng.
• Đo nồng độ oxy trong máy (Pulse oximetry): Một sensor sẽ được gắn vào tay trẻ hoặc ngón I cuả bàn chân nhằm đo lường độ bão hòa oxy trong máu.
• Quệt vùng mũi họng (Nasopharyngeal swab)  : Bác sĩ sec đưa que vào vùng mũi để lấy mẫu dịch nhầy từ đó sẽ thực hiện test tìm virus.

Điều trị - Treatment

Không có điều trị đặc hiệu. Chúng ta mất khoảng 2-3 tuần nếu có tình trạng bội nhiễm đi kèm.

Hầu hết trẻ bị viêm tiểu phế quản có thể điều trị tại nhà và điều trị triệu chứng, chỉ nhập viện khi có dấu hiệu nguy hiểm hoặc khó thở.

Một số gợi ý khi điều trị tại nhà:

• Cung cấp thêm nước.
• Nhỏ mũi giúp trẻ chống nghẹt mũi.
• Sử dụng bơm hút (buld syringe) dùng tại nhà để hút chất nhày là phương pháp lấy chất nhày từ mũi tại nhà.
• Cho bé nằm đầu cao hơn ( nhưng khong áp dụng đối với trẻ dưới một tuổi) .

Một số ĐỀ NGHỊ- SUGGESTED

Khoảng 3% trẻ viêm tiểu phế quản cần đến bệnh viện. Một số hỗ trợ tại bệnh viện bao gồm:

• Truyền dịch và chất dinh dưỡng qua tĩnh mạch (IV)
• Liệu pháp oxy giúp trẻ cải thiện tình trạng khó thở.
• Hút đàm từ mũi miệng.

Trường hợp điển hình, hầu hết trường hợp bệnh sẽ cải thiện trong vòng 5 ngày, những trường hợp nguy hiểm có thể thở máy và thời gian bệnh sẽ kéo dài (8 ngày).

(WebMD Medical Reference Reviewed by Minesh Khatri, MD on January 24, 2019)

Theo https://www.webmd.com/lung/what-is-bronchiolitis

ThS. Bs. Lâm Xuân Thục Quyên